اللهم عجل لولیک الفرج

کی از مهمترین اصول اخلاقی جریان عاشورا و قیام حسین (ع) که به طور اتفاقی در عصر کنونی جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده، نفی ترور و پدیده تروریسم است. مسلم بن عقیل فرستاده امام حسین به کوفه فرصت هلاکت عبیداله ابن زیاد را در خانه میزبانش یافت اما پس از بازخواست میزبان گفت که: به فرموده پیامبر مرد با ایمان کسی را به ترور نمی‌کشد. یعنی نماینده حسین نمی‌خواست دعوت و رویکرد خوش را با نقض احکام مسلم اسلام مخدوش سازد. در حادثه عاشورا فضایل و مکارم انسانی موج می‌زند. مروت، ایثار و مساوات اسلامی حاکم است. در وقت تشنگی سپاه دشمن به آنان آب داده شد و حتی موقعی که شرایط مساعدی برای قتل «شمر» پیش آمد، امام مانع شده و فرمودند: ما هرگز شروع به جنگ نمی‌کنیم. ولو این که به نفع ما باشد. در سپاه امام برابری، ایثار و مساوات موج می‌زد. برده، آزاد، سیاه، سفید، هم قبیله و هم نسب در سپاه حسین از یک جایگاه برخوردار بودند و هیچ کس خود را از دیگری برتر نمی‌پنداشت. پیام اخلاقی عاشورا در این جمله امام حسین به سپاه دشمن خلاصه می‌شود: «اگر دین ندارید، در زندگی آزاده مرد باشید.» چه بسیار انسان‌هایی که آزادند اما آزاده نیستند. آزادگی محصول دینداری و دین باوری نیست. تاریخ افرادی را معرفی می‌کند که فارغ از اعتقادات مذهبی و تنها در چارچوب اصول و عواطف انسانی به یاری هم نوع شتافته و یا سرچشمه خدمات و تحولات اساسی شده و یا گهگاهی برای هدفی مهم جان خود را فدا کرده‌اند. توقع امام از سپاه دشمن، تسلیم در برابر ندای وجدان و آراستگی به گوهر آزادگی بود. به طور تقریب در همه جنگ‌ها و آشوب‌های تاریخ، هدف وسیله را توجیه کرده است. اما قیام عاشورا هیچ سنخیتی با این جنگ‌ها ندارد. حسین در جایگاه فرمانده سپاه اوج اخلاق‌گرایی را در میدانی که حق و باطل در برابر هم صف آرایی کرده بودند به نمایش گذاشت. چون پدر و جدش رعایت اصول و شعائر اخلاقی و دینی را به یارانش یادآور شد. خاطر نشان کرد که خواهان خونریزی نیست اما از مرگ نمی‌هراسد. از خشونت بیزار است ولی هرگز با ستمکاران بیعت نمی‌کند. در میدان جنگ به نماز ایستاد تا نشان دهد که ستون دین را بهتر از همه می‌شناسد. از هر فرصتی برای انذار سپاه شام و عراق و تبیین مفاهیم والای اسلامی و انسانی سود برد. هر چند پندهای ایشان در دل سنگ آنان اثر نکرد با این حال رویکرد اخلاقی حسین درسی ماندگار برای تاریخ بشریت به یادگار نهاد.

واقعه عاشورا دستاوردهای عظیمی در دو عرصه: اندیشه و عینیت اخلاق انسانی - اسلامی داشته است. حضور و جریان تعالیم عاشورا در حوزه تربیت انسانی و حرکت‌های اجتماعی در طول حیات اسلام از وجهه‌های گوناگون انسان شناسی، تربیتی، فرهنگی و سیاسی قابل اندیشه است در عاشورا عنصر ایثار و فداکاری حضور قطعی دارد که این عنصر از نشانه‌های بارز عشق است و کار هر کس نیست. به هر حال عاشورا نمایشگاه اخلاق و احیای اصول اخلاقی است و می‌توان ناب‌ترین و زیباترین صحنه‌های اخلاقی را از دل این واقعه دردناک تاریخ بیرون کشید و به کار بست. شیعه واقعی این نکات و ریز‌بینی‌های اخلاقی را ادراک و در زندگی فردی و اجتماعی خویش کاربردی می‌سازد. قیام خونین عاشورا از این زاویه که اخلاق، معیار و میزان هر حرکت، جنبش، انقلاب و تحولی است، نقش فرهنگی ممتازی در تاریخ تشیع بر عهده داشته است. محوریت اخلاق در زندگی بستر ساز ظهور امام زمان است و به اعتقاد شیعه این محوریت باید تا عصر ظهور تداوم داشته باشد و تنها در این صورت می‌توان در شمار اصحاب ایشان قرار گرفت. عاشورا و انتظار فرهنگ اخلاق محوری را در تمام جایگاه‌های زندگی نهادینه کرده است.